الگوهای حجاب در فرهنگ دینی و ملی 1

بانوی مجتهده سیده نصرت امین

........................................................

ایشان که سراسر عمر پر برکتش را صرف تعلیم و تعلم معارف اسلامی کرد، نمونه منحصر به فرد یک اسوه و راهنمایی ارزنده برای نسل امروز، خصوصا دختران و بانوان کشور ماست. بانو امین تألیفات گران قدری در رشته‏های تفسیر قرآن، حدیث، حکمت، فقه، اصول و اخلاق از خود به یادگار گذاشته است. و از طریق حوزه علمیه خواهران و دبیرستان دخترانه پایه‏گذار حرکت علمی و معنوی زنان در عصر خود شد. شخصیت علمی و تقوایی این عالم ربانی خود حجتی است بر اینکه زنان متعهد جامعه اسلامی می‏توانند با طی مدارج عالی علم و معرفت، منشأ خدمات عظیم و ارزشمند علمی و فرهنگی قرار گیرند و در عرصه تربیت و تعلیم جامعه نیز پیشتاز باشند.

تاریخچه حجاب در اسلام

شهید مطهرى مى فرماید:

در قرآن کریم در داستان سلیمان غروب خورشید را این طور توصیف مى کند:

«حتى توارت بالحجاب» یعنى تا آن وقتى که خورشید در پشت پرده مخفى شد. تعبیر حجاب با همین معنا در آیه 51 سوره شورى و نیز در آیه 53 سوره احزاب به کار برده شده است... . در دستورى که امیر المومنین(علیه السلام) به مالک اشتر نوشته است مى فرماید:

«فلا تطولن احتجابک عن رعیتک» یعنى در میان مردم باش کمتر خود را در اندرون خانه از مردم پنهان کن. حاجب و دربان تو را از مردم جدا نکند بلکه خودت را در معرض ملاقات و تماس مردم قرار ده.8

پوشش محلی ایرانیان

رنگ رخساره خبر می دهد از سر درون

از کوزه همان برون تراود که در اوست

تاریخچه حجاب و عفاف در ادیان و اقوام گذشته

بنابر گواهی متون تاریخی، در اکثر قریب به اتفاق ملت ها و آیین های جهان، حجاب در بین زنان معمول بوده است؛ هر چند در طول تاریخ، فراز و نشیب های زیادی را طی کرده و گاهی با اعمال سلیقه حاکمان، تشدید یا تخفیف یافته است، ولی هیچگاه بطور کامل از بین نرفته است. مورّخان به ندرت از اقوام بدوی که زنانشان دارای پوشش مناسب نبوده ویا به صورت برهنه در اجتماع ظاهر می شدند، یاد می کنند.

دانشمندان، تاریخ حجاب و پوشش زن را به دوران ما قبل تاریخ و عصر حجر نسبت می دهند. کتاب «زن در آینه تاریخ» پس از طرح مفصل علل و عوامل تاریخی حجاب، می نویسد: با توجه به علل ذکر شده و بررسی آثار و نقوش به دست آمده، پیدایش حجاب به دوران پیش از مذاهب مربوط می شود؛ و به این دلایل، عقیده عده ای که می گویند «مذهب» موجد حجاب می باشد، صحت ندارد، ولی باید پذیرفت که در دگرگونی و تکمیل آن بسیار موءثر بوده است.1

رابطه لباس و فرهنگ

به نام خدائی که حضرت زهرا را آفرید تا

مقام والای زن را به جهانیان نشان دهد.

اللهم صل علی محمد و آل محمد و عجل فرجهم.

آیا طرز لباس پوشیدن باعث پیشرفت می شود ؟

حجاب در طول تاریخ

پارسی‏ها

به وسیله کوروش، دولت ماد را از میان برداشته و سلسله هخامنشی را تاسیس کردند. آن‏ها از نظر لباس همانند مادها بودند. در مورد پوشاک خاص زنان این دوره آمده است:

حجاب بانوان در ادیان آسمانی

آدم و حوا و فرزندانشان

در مورد حضرت آدم و حوا و فرزندانشان آنچه از پوشش آمده تنها پوشیدن شرمگاه آدم و حوا با برگ های درختان بهشتی است که در متن قرآن کریم آمده است[1] و جز آن هیچ گونه مطلبی در دست نیست. البته تا پیش از بلوغ نوادگان آدم و حوا، خانوادة واحد و محرم یکدیگر بودند، اما از وضعیت پس از آن هیچ نشانی در دست نیست.

پوشش زن در ادیان الهی

پوشش و عفاف از آن جهت که یک امر فطری است و برای حیات اجتماعی انسان ضرورت دارد، در ادیان و مذاهب الاهی دارای جایگاه خاصی است . تمام ادیان آسمانی، حجاب و پوشش را بر زن واجب و لازم شمرده اند و جامعه بشری را به سوی آن فراخوانده اند; زیرا حیا و لزوم پوشش به طور طبیعی در نهاد زنان به ودیعت نهاده شده و احکام و دستورهای ادیان الاهی هماهنگ و همسو با فطرت انسانی تشریع شده است .

نقش دولت در نهادینه سازی حجاب

یکی از عناصر فرهنگی جامعه، نحوه پوشش افراد آن است. در اماکن عمومی جامعه، این مسأله به عنوان یک مسأله عمومی مطرح است و دولت‌ها، در این مسأله نیز همچون مسائل عمومی دیگر، به اشکال مختلفی مداخله می‌کنند، به گونه‌ای که در هر جامعه‌ای می‌توان شکل و مد لباس...

به چه انگیزه ای پوشیده باشم؟

یکی از انگیزه های پوشش ابراز صداقت در دوستی با خداوند است

لابد تا بحال بارها شاهد بوده اید که افرادی به خودتان و یا دیگران

 ابراز علاقه و ارادت کرده و گاهی از الفاظی نظیر چاکرم مخلصم فدایت شوم

 و عزیزم قربانت شوم و... استفاده کرده اند. اما فرض کن که روزی

به یکی از این افراد بگوئی من مبلغی پول لازم دارم در جوابت بگوید :

پوشش ونگاه در آینه قرآن وحدیث

خداوند در قرآن برای پوشش مسلمانان - خصوصاً زنان - دستورالعمل هایی صادر نموده است، که عبارت اند از:

(یا ایها النبی قل لازواجک وبناتک ونساء المؤمنین یدنین علیهن من جلابیبهن ذلک ادنی ان یعرفن فلا یوذین وکان الله غفوراً رحیماً) (1)

«ای پیامبر! به همسران ودخترانت وزنان مؤمنان بگو: جلباب های خود را بر خویش فرو افکنند، این کار برای این که شناخته شوند ومورد آزار قرار نگیرند، بهتر است؛
 (واگر تاکنون خطا وکوتاهی از آنان سر زده است، توبه کنند؛ زیرا) خداوند همواره آمرزنده ورحیم است».
دراین آیه سخن از جلباب است وجلباب؛ یعنی روسری بزرگ که با آن سرو سینه وموهای خود را می پوشانند. براساس آیه شریفه، به سر کردن روسری به تنهایی کافی نیست بلکه باید روسری چنان بزرگ باشد که سر و سینه وموهای زن پوشیده شود.

(... واذا سالتموهن متاعاً فاسئلوهن من وراء حجاب ذلکم اطهر لقلوبکم وقلوبهن)؛ (2)

«...وهنگامی که چیزی از وسائل زندگی را به عنوان عاریت از آنان (همسران پیامبر) می خواهید، از پشت پرده بخواهید؛ این کار برای پاکی دل های شما وآنها بهتر است...».

حجاب در قرآن ۲

«یا ایها النبی، قل لازواجک و بنائک و نساء المؤمنین یدنین علیهنّ من جلابیبهنّ ذلک ادنی ان یعرفن فلا یؤذین و کان الله غفوراً رحیماً؛

ای پیامبر به زنان و دختران خود و به زنان مؤمن بگو روسری های بلند بر خود بیفکنند، این عمل مناسب تر است، تا (به عفت و پاکدامنی) شناخته شوند و مورد آزار قرار نگیرند و خداوند آمرزنده ی مهربان است» . (1)

(سوره احزاب، آیه ی 59)

در این نوشته، بر آنیم که آیه ی مورد نظر را مورد بررسی قرار داده و برخی از نکات پیرامون آن را که نتیجه ی مطالعه ی کتب تفسیر ی می باشد، به رشته ی تحریر درآوریم. شایسته ی یادآوری است که این نوشته، قصد تفسیر آیه را ندارد و تنها به بیان نکات اجمالی آن بسنده می کند، اما پیش از طرح نکات، لازم است مفهوم حجاب بررسی گردد.

مفهوم حجاب

حجاب ، در لغت به معنای مانع و پرده و پوشش آمده است. حجاب، به معنای پوشش اسلامی بانوان، دارای دو بعد ایجابی و سلبی است. بعد ایجابی آن، وجوب پوشش بدن و بعد سلبی آن، حرام بودن خودنمایی به نامحرم است و این دو بعد باید در کنار یکدیگر باشند؛ تا حجاب اسلامی محقق شود. گاهی، ممکن است یک بعد باشد ولی دیگری نباشد که در این صورت، نمی توان گفت که حجاب اسلامی محقق شده است.

حجاب و فواید آن

قال الامام المهدی عج الله تعالی فرجه :

أَبَى اللّهُ عَزَّوَجَلَّ لِلْحَقِّ إِلاّ إِتْمامًا وَ لِلْباطِلِ إِلاّ زَهُوقًا،
وَ هُوَ شاهِدٌ عَلَىَّ بِما أَذْکُرُهُ:

خداوند مقدّر فرموده است که حقّ به مرحله نهایى و کمال خود برسد
و باطل از بین برود، و او بر آنچه بیان نمودم گواه است.
.................................................

 حجاب و پوشش، در ابعاد مختلف، دارای آثار و فواید زیادی است که عبارت‌اند از:  

 الف) فایده‎ی حجاب در بُعد فردی:یکی از فواید و آثار مهم حجاب در بُعد فردی، ایجاد آرامش روانی بین افراد جامعه است که یکی از عوامل ایجاد آن عدم تهییج و تحریک جنسی است؛ در مقابل، فقدان حجاب و آزادی معاشرت‎های بی‎بندوبار میان زن و مرد، هیجان‎ها و التهاب‎های جنسی را فزونی می‎بخشد. غریزه‌ی جنسی، غریزه‎ای نیرومند، عمیق و دریا صفت است که هرچه بیش‌تر اطاعت شود بیش‌تر سرکش می‎گردد؛ هم‌چون آتشی که هرچه هیزم آن زیادتر شود شعله‎ورتر می‎گردد. بهترین شاهد بر این مطلب این است که در جهان غرب که با رواج بی‎حیایی و برهنگی، اطاعت از غریزه‌ی جنسی بیش‌تر شده. این مطلب پاسخ روشن و قاطع به افرادی است که قایل‎اند همه‌ی  همه‌ی گرفتاری‌هایی که در کشورهای اسلامی و شرقی بر سر غریزه‌ی جنسی وجود دارد، ناشی از محدودیت‎هاست؛ و اگر به کلی هرگونه محدودیتی برداشته شود و روابط جنسی آزاد شود، این حرص و ولعی که وجود دارد، از بین می‎رود.

دریچه ی گفتگو و حجاب

دانلود سخنرانی هایی پیرامون حجاب

برای شنیدن سخنرانی ها به قسمت ادامه مطلب مراجعه کنید

حجاب از دیدگاه امام خمینی(ره)

آرى در اسلام زن باید حجاب داشته باشد، ولى لازم نیست که چادر باشد. بلکه زن مى‏تواند هر لباسى را که حجابش را به وجود آورد اختیار کند. ما نمى‏توانیم و اسلام نمى‏خواهد که زن به عنوان یک شى ء و یک عروسک در دست ما باشد. اسلام مى‏خواهد شخصیت زن را حفظ کند و از او انسانى جدى و کارآمد بسازد. ما هرگز اجازه نمى‏دهیم تا زنان فقط شیئى براى مردان و آلت هوسرانى باشند

دستور قرآن

استاد در کناب حجاب خویش می فرمایند که :

« قل للمؤمنین یغضوا من ابصارهم و یحفظوا فروجهم . . . قل للمؤمنات‏ یغضضن من ابصارهن و یحفظن فروجهن ».

حجاب چتر امنیت

 

 

قالَ امام الحسن (علیه السلام):
مَنْ قَرَءَ الْقُرْآنَ کانَتْ لَهُ دَعْوَةٌ مُجابَةٌ، إمّا مُعَجَّلةٌ وَإمّا مُؤجَلَّةٌ.

فرمود: کسى که قرآن را ـ با دقّت ـ قرائت نماید،
در پایان آن ـ اگر مصلحت باشد ـ دعایش سریع مستجاب خواهد شد ـ
و اگر مصلحت نباشد ـ در آینده مستجاب مى گردد.

رحلت رسول اکرم (ص)
شهادت امام حسن مجتبی (ع)
وشهادن امام رضا(ع)
 را به تمام مسلمانان تسلیت می گویم



 

 

 

فرهنگ، عفاف و پوشش

منشا اصلى پیدایش لباس نیاز به محفوظ ماندن، عفیف ماندن و زیبابودن است، امااشتباه است اگر تصور کنیم که مى توانیم این همه اختلاف و تنوع راکه در لباس افراد در جوامع و دورانهاى مختلف دیده مى شود، تنهابا درنظر گرفتن این سه اصل توجیه کنیم. تاثیر فرهنگ  بر لباس مهم تر و کلى تر از آن است که از آن در ردیف سایرتاثیرها گفتگو کنیم . 

رابطه لباس و فرهنگ

فرهنگ کلى ترین بخش و نگرشى است که یک جامعه نسبت به جهان دارد و اختلاف در لباس جوامع علاوه بر عوامل اجتماعى، اقتصادى و... ناشى از فرهنگ ها وبینش هاى مختلف آنان است .

 

حجاب و شهدا

حجاب و عفاف در آئینه وصایای شهدا

اهمیت موضوع حجاب و عفاف موجب شد که این بار با توسل و تمسک به شهدا، پرسه ای هم در کوچه های عاشقی، جهاد و شهادت بزنیم و با بررسی مهمترین اسناد معرفتی انقلاب اسلامی یعنی وصیت نامه شهدا به این موضوع ( عفاف و حجاب) بپردازیم.

در بررسی وصیت نامه شهدا می توان در مجموع یک سری شاخصه ها را استحصال کرد. ولایتمداری، فدایی شدن برای اسلام و میهن، حفظ انقلاب و ارزش های والای آن، توجه و توسل به ائمه اطهار(علیهم السلام)، استفاده از آیات جهاد و شهادت در مدخل وصیت نامه و ... حجاب و عفاف نیز یکی از این موارد است که عمده شهدا که وصیت نامه نوشته اند حداقل، توصیه ای به خواهران و خانواده خود برای حفظ حجاب داشته اند و در کنار آن، حفظ حجاب را مهمترین مسئله زنان در مسیر انقلاب قلمداد کرده اند. در ادامه فراز هایی از این موضوع را در وصایا می خوانیم:

الف- در برخی وصایای شهدا فضیلت حجاب و عفاف از فضیلت شهادت، برتر و ریشه تربیت شهید، تو دهنی به استکبار و ... معرفی شده است:

«و تو ای خواهر دینی ام، چادر سیاهی که تو را احاطه کرده است از خون سرخ من کوبنده تر است.»
(شهید عبدالله محمودی) «خواهرم! محجوب باش و باتقوا، که شمایید که دشمن را با چادرسیاهتان و تقوایتان می کشید.» (سردار شهید رحیم آنجفی) توصیه ای که به خواهران دارم این است که اگر می خواهند خون شهیدان را پایمال نکنند این است که حجاب خود را حفظ کنند.
( شهید آبیاران) «خواهرم! سرخی خونم را نزد سیاهی چادرت به امانت می گذارم، پس امانت دار خوبی باش.»
(شهید مصطفی ردانی پور)

«و تو ای خواهر دینی ام، چادر سیاهی که تو را احاطه کرده است از خون سرخ من کوبنده تر است.»
(شهید عبدالله محمودی)

و...

گل حجاب.عطر عفاف

هیچ باغبانی را سرزنش نمی کنند که چرا دور باغ خود حصار و پرچین کشیده است، چون باغ بی دیوار، از آسیب مصون نیست و میوه و محصولی برای باغبان نمی ماند.

هیچ کس هم با نام و بهانه «آزادی» دیوار خانه خود را بر نمی دارد و شبها در حیاطش را باز نمی گذارد، چون خطر رخنه دزد، جدی است.
هیچ صاحب گنج و گوهری هم، جواهرات خود را بدون حفاظ، در معرض دید رهگذران نمی گذارد تا بدرخشد، جلوه کند و چشم و دل برباید، چون خود جواهر ربوده می شود.

هر چیز که قیمتی تر باشد، درصد مراقبت از آن بالاتر می رود.
هر چه که نفیس تر باشد، بیم ربودن و غارت بیشتر است و مواظبت لازمتر.

مگر نه اینکه آثار نفیس خطی را در موزه ها و ویترینها می گذارند، تا با لمس دستهای این و آن، خراب نشود و از ارزش نیفتد؟!

اینها همه، فرمان عقل است و اقتضای تجربه.

اگر در شیشه عطر را باز بگذاری، عطرش می پرد.

راز حجاب

چرا حجاب؟

در مقام اجمال باید گفت حجاب بر اساس جهان بینی توحیدی اسلام و در راستای رسیدن انسان به کمال است و مطابق با فیزیولوژی و روان شناسی زن و مرد و با توجه به قدرت شگرف غریزه جنسی و کنترل و تعدیل آن تشریع شده است.

و اما در مقام تفضیل؛ لباس و پوشش پدیده ای است که به اندازه طول تاریخ بشر سابقه و به قدر پهنه جغرافیایی زمین گسترش دارد و از دیرباز در اقوام و ملل مختلف نوعی پوشش وجود داشته است. ولی متأسفانه در غرب با گسترش تفکر لیبرالیسم جنسی و رواج کامیابی نامشروع، «برهنگی» فراگیر شده که امروزه شاهد پیامدهای منفی آن هستند.